Doe je yoga en heb je wel eens gehoord dat Tai Chi Qigong ook een krachtige manier is voor een betere balans en diepe ontspanning? Of heeft je Tai Chi Qigong docent vertelt dat hij zelf ook yoga doet? 

Dan vind je het misschien interessant om meer te weten over de overeenkomsten en de verschillen tussen deze twee mooie vormen van zelfzorg. 

Maar voor we verder gaan …

… is het goed te vertellen dat ik Tai Chi Qigong leraar ben. Niet neutraal dus. Maar wel erg nieuwsgierig naar andere mind-body trainingen en daarmee hebben we gelijk de eerste overeenkomst te pakken. 

Zowel yoga als Tai Chi Qigong richt de aandacht (‘mind’ in het Engels) naar binnen, naar het lichaam en de adembeweging.

Yoga is van Indiase origine en het woord ‘yoga’ betekent vrij vertaald ‘verbinding’. Het gaat om de verbinding tussen lichaam en aandacht. 

Ik kies hier bewust voor de woorden ‘lichaam en aandacht’ en niet voor ‘lichaam en geest’, hoewel die uitdrukking vaker voorkomt. ‘Geest’ is een soort verzamelbegrip waar zo’n beetje alles wat spiritueel is in past en daarmee weinig bruikbaar voor dit artikel.

‘Aandacht’ is veel duidelijker af te bakenen. Dat gaat over focus, je gedachtenprocessen en je emotioneel-mentale patronen. 

Terug naar de verbinding …

Zowel yoga als Tai Chi Qigong richt zich op het versterken van de verbinding tussen lichaam en aandacht. 

Tai Chi is van Chinese oorsprong en de vrije vertaling is ‘balans’. Hierbij gaat het om meer dan even op één been kunnen staan, het gaat namelijk om de balans kunnen vinden tussen de twee uitersten van Yin en Yang. 

Wat heeft dat met bewegingsoefeningen te maken … denk je misschien.

Nou, stel je een weegschaal voor met aan de ene kant een versie van jou die zo stijf is als een plank en aan de andere kant een versie van jou die zo overflexibel is als gekookte spaghetti. 

Deze uitersten voelen beiden onprettig. De balans zit in het midden. Waarbij je lichaam en aandacht ontspannen is en niet stijf of overflexibel.

De manier van bewegen waarin je die balans oefent, heet ‘Qigong’. ‘Qi’ is je brandstof, je bio-elektriciteit of levensenergie. ‘Gong’ betekent ‘vaardigheid’ in het Chinees, ergens heel goed in zijn. 

Dus Tai Chi Qigong is het ontwikkelen van je bio-elektriciteit om zo goed mogelijk in balans te zijn.

En nu komt het …

Die vaardigheid is niet te leren door te luisteren of te kijken naar yoga of Tai Chi Qigong, maar alleen door het te voelen. Het gaat niet om de kennis over, maar om de ervaring van de bewegingen. Hoe beter je de naar buiten gerichte zintuigen, zoals je ogen, oren, reuk, smaak en tast tijdelijk kunt dimmen, hoe meer je ervaart wat er zich in je lichaam afspeelt. 

Als je echt verbonden bent met je lichaam, bewust voelt hoe je ademt en waarneemt hoe je spieren reageren als je beweegt, dan ben je ‘in het moment’. Geen verleden, geen toekomst. Nu. Topsporters noemen dat ‘the zone’. Je focust nergens op en tegelijk neem je alles waar. Je beweegt moeiteloos en tijd lijkt even niet meer te bestaan. 

Zeker in het begin duren die momenten van ‘nu’ meestal kort. Vaak merk je, zodra je probeert te ontspannen, pas hoe onrustig je gedachten zijn en raak je afgeleid door zintuiglijke prikkels.

Wat ik vaak zie, is dat mensen er een strijd van maken. Een competitie om soepeler, sterker, sneller en mooier te zijn dan anderen.

Dat is jammer. 

Hoe kun je in competitie zijn met anderen als iedere vergelijking scheef is?

Jij bent een bijzonder mens. Jij bent uniek. Er is niemand met jouw lichaam en jouw ervaringen. Jij hebt de potentie om je lichaam te ontwikkelen en je ervaringen te verruimen en yoga en Tai Chi Qigong zijn daarvoor bedoeld. 

Dat brengt ons bij een tweede overeenkomst…

De nadruk op ontspanning

Ontspanning is de basisstand van lichaam en aandacht. Een fijn gevoel, als thuiskomen in je gezellige huiskamer waar je niets moet en er gewoon kunt zijn. Je spieren zijn zacht, je gewrichten scharnieren soepel, je ademt loom en gelijkmatig, je hoofd voelt helder en kalm. 

Dat gevoel van thuiskomen is niet zomaar een willekeurig voorbeeld. Zo voelt het echt. Die rust van binnen is niet alleen mijn eigen ervaring, maar honderden mensen hebben het los van elkaar zo genoemd na online of live Tai Chi Qigong lessen.

Ontspanning begint bij het waarnemen van spanning.

Yoga en Tai Chi Qigong gebruiken allebei het lichaam als ingang om ontspanning te bevorderen. In de oefeningen ontdek je waar in het lichaam je spieren vaak aangespannen houd, welke gewrichten stijver scharnieren en of je oppervlakkig ademt. 

Die waarnemingen zijn je ruwe diamanten. Door die informatie weet je waar in je lichaam blokkades zitten. 

Dat klinkt natuurlijk allemaal best logisch, alleen is het soms confronterend om je eigen grenzen waar te nemen. Wie vindt het fijn om op z’n eigen blokkades te stuiten?

Daarom is compassie belangrijk. Een optimistische betrokkenheid bij hoe het ‘nu’ is in je lichaam en in je gedachtenpatronen. Je hoeft niet te analyseren of te vergelijken. Het benoemen wat je voelt is al pure winst omdat je dan weet waar je spanning zo goed mogelijk kunt loslaten. 

Leraren hebben daarin een voorbeeldfunctie. Een ontspannen leraar deelt openhartig zijn eigen blokkades en groeimomenten. Niet om zichzelf te promoten, maar om cursisten te inspireren op hun eigen pad naar een betere balans en meer energie.

Zo, nu weet je meer over de verbinding tussen lichaam en aandacht en over ontspanning. De derde overeenkomst tussen yoga en Tai Chi Qigong heeft met beiden te maken.

Het belang van een kalme ademhaling

Je weet vast hoe weinig tijd je lichaam zonder adem kan. Voor de zekerheid: de meeste mensen krijgen het binnen drie minuten erg moeilijk. Wat minder bekend is, is dat je ademhaling de thermostaat is van je humeur. 

Als je tevreden bent, adem je dieper en rustiger dan als je irritatie voelt. Bij angst adem je oppervlakkiger en onrustiger. En wat gebeurt er als je schrikt? Dan hap je naar lucht en hou je even je adem in. Kortom, je adembeweging ‘luistert’ mee naar je gedachten en emoties en past daar, meestal ongemerkt, het ritme op aan. 

In yoga en Tai Chi Qigong is je ademhaling een belangrijk instrument. Ademhalen is namelijk, naast spierbewegingen, één van de weinige lichaamsfuncties die zowel bewust als onbewust plaats kan vinden.  (Hier lees je 6 ademhalingstips die je energiepeil verbeteren).

Het gebeurt regelmatig dat een cursist tegen me zegt: ‘ik vergeet mijn ademhaling’. Natuurlijk vergeet ze op zo’n moment niet om te ademen. Dat gaat gelukkig gewoon door. Ze heeft alleen haar aandacht op dat moment niet bij het ademritme. 

Zie je adem maar als een brug tussen je aandacht en je lichaam. 

Als je zonder forceren je ademritme gelijkmatiger en vloeiender maakt, zal spierspanning in je lichaam verminderen. Tegelijk zal ook meer rust in je hoofd ontstaan. Zo voel je gaandeweg meer fysieke en mentale ontspanning door de aandacht voor je ademhaling.

Je merkt dat yoga en Tai Chi Qigong veel overeenkomsten hebben. Toch zijn er ook verschillen. Ik noem er twee.

Bitter vs puur

Yoga komt voort uit het Boeddhisme. Deze filosofie ziet de essentie van het leven als bitter. Omdat alles in het leven verandert is er steeds weer lijden, afscheid en verdriet. Deze bitterheid kan overwonnen worden door toenemende zelfkennis en het loslaten van verlangens en gehechtheden. Yoga helpt daarbij.

Tai Chi Qigong heeft zijn wortels in het Taoïsme. Deze filosofie ervaart het leven als puur. De natuur is van zichzelf neutraal en heeft geen oordeel. Dit perspectief maakt dat je ervaringen opdoet zonder er meteen iets van te vinden.

‘Ah interessant…’, denk je dan als je bijvoorbeeld spierspanning in je nek waarneemt, ‘dus zo voelt dat vandaag’. 

Vanuit een dergelijk perspectief hoeft een ervaring niet zoet, zuur, bitter of flauw te zijn. Het is wat het is. Op dit moment. En omdat elk moment verandering in zich heeft, is het steeds weer mogelijk om te groeien. Deze houding helpt om te waarderen wat er nu is en met enige zelfspot en humor naar het leven te kijken. 

(Als je hier meer over wil lezen, dan raad ik je het prachtige boek “De Tao van Poeh”, van Benjamin Hoff aan.) 

Zo, genoeg gefilosofeerd voor nu, terug naar de praktijk. Het tweede verschil tussen yoga en Tai Chi Qigong is … 

Stretch vs flow

De meeste yoga oefeningen bestaan uit asana’s. Dat zijn lichaamshoudingen waarin de yogi zich fysiek uitrekt en enige tijd in die pose verblijft. Dat kan variëren van tientallen seconden tot tientallen minuten. In het stretchen is er aandacht voor een kalme adembeweging en het zo goed mogelijk verminderen van spierspanning.  

Bij de meeste Tai Chi Qigong oefeningen ben je langzaam in beweging. Door die vertraging heb je de tijd om waar te nemen hoe je lichaam beweegt en waar nodig kun je het corrigeren door spierspanning te verminderen en je houding te verbeteren. 

In de oefeningen loopt de ene beweging steeds over in de volgende. Daardoor ontstaat een flow, een gevoel dat je helemaal opgaat in de bewegingen en daarvan kunt genieten. Het bewust ademen op het bewegingsritme versterkt het gevoel van flow nog meer.

Nou, dat was heel wat informatie. (Leuk dat je nog steeds leest, trouwens.)

Nu vraag je je misschien af welke van de twee het beste is voor jou. Dat is een goede vraag. Het antwoord is …

 … aan jou.

Allebei hebben ze grote waarde. Beiden bieden ze oefeningen die variëren van nauwelijks inspannend tot fysiek zwaar. Ikzelf en vele Tai Chi leraren gebruiken yoga houdingen om het lichaam leniger te maken. Veel yoga-docenten gebruiken Tai Chi Qigong oefeningen om hun fysieke en mentale balans te verbeteren en de flow te voelen.

Maar wat je ook kiest … 

Kijk verder dan het uiterlijk perfecte plaatje op de website of social media. Het gaat niet om een vinkje op je bucketlist, maar om een aanpak waarmee je je jong, ontspannen en vitaal blijft voelen. Kies de docenten en de oefeningen waar jij je veilig bij voelt en die je uitdagen om jezelf te blijven vernieuwen.

Veel plezier en succes!

Als je vragen hebt, ik beantwoord ze graag. Je kunt me mailen via arnout@qi-art.nl.